Met de claim dat je de ontdekker van iets of iemand bent moet je altijd uitkijken. Leerden we eeuwenlang dat Columbus Amerika ontdekte alsof hij het continent uitvond; tegenwoordig stellen we ons in het Westen wat dit betreft iets bescheidener op. We spreken nu in termen als dat de Europeanen in 1492 voor het eerst voet aan land zetten in Amerika. Sommige producenten claimen de ontdekker te zijn van een groot talent op het gebied van sport of in de muziek. De ontdekkers van de sterren trachten niet zelden minstens zo fel te stralen. Wanneer er van een ontdekking of van een revival sprake is valt niet altijd te onderscheiden.
Wanneer we analogieën zoeken in andere genres dan kunnen we de opwinding begrijpen wanneer je iets 'nieuws' ontdekt of wanneer je een kunstuiting postuum aan een beroemde maker kunt toeschrijven. Eind 2025 was er onder liefhebbers iets van die opwinding merkbaar bij de toeschrijving van twee orgelwerken aan de grote Johann Sebastian Bach. Het waren composities die alwel bekend waren maar een uitzonderlijke status kregen doordat ze uiteindelijk van Bach bleken te zijn. Enige marketing kan het Bach-Archiv daarbij niet ontzegd worden: Bachs werken werd 'herontdekt' precies in het jaar dat dit Archiv zijn 75ste verjaardag viert.
De Leidse Salon brengt de serie Herontdekt. In drie concerten passeren respectievelijk de componisten Daniël van Goens (1858-1904), Gerhard Hamm (1835-1904) en Joseph Wölfl (1773-1812) de revue. Wanneer wij vandaag de dag nog niet van een componist gehoord hebben betekent dat overigens helemaal niet dat hij of zij in eigen tijd ook een onopvallend bestaan leidde. We kunnen niet altijd achterhalen waarom de muziek van een componist van de lessenaar verdween. De Oostenrijker Wölfl was bijvoorbeeld een gekend virtuoos en vocht zelfs, niet geheel ongebruikelijk in die tijd, een muzikaal duel uit met Ludwig van Beethoven. Saillant detail is dat Wölfl leed aan een aandoening waardoor hij extreem grote handen had. Pianist Mattias Spee dook in de archieven in Wölfls geboortestad Salzburg, schreef een thesis over de componist en nam een deel van zijn pianowerken op. Een prachtige ontdekking of misschien beter gezegd revival voor de Oostenrijker.
Frans van Ruth en Doris Hochscheid vormen een duo dat zich beijvert om Nederlandse composities voor cello en piano (opnieuw) voor het voetlicht te brengen. Zij presenteren een concertprogramma dat grotendeels gewijd is aan Daniël van Goens. De in Leiden geboren componist en cellist die het grootste deel van zijn oeuvre in Frankrijk schreef geniet vooral bekendheid vanwege zijn Scherzo, een regelrechte hit voor cello en piano. Het Scherzo zal zijn populariteit grotendeels te danken hebben aan de technische uitdagingen, een reden waarom dit stuk regelmatig op concoursen werd gespeeld. Wanneer een componist zo’n hit geschreven heeft, is dat natuurlijk aanleiding om de rest van zijn oeuvre te onderzoeken op nieuwe potentiële kaskrakers. Het onderzoek van Van Ruth en Hochscheid naar de werken van Van Goens resulteerde na 16 jaar in de opname van een cd.
Het moet de droom zijn voor elke uitvoerende musicus: een schat aan nieuwe muziek in de schoot geworpen krijgen. Het ademt de sfeer van muziekantiquariaten, stoffige archieven in vrijwel verlaten landhuizen en, in het geval van componist Gerhard Hamm, een vondst in een familie nalatenschap. Pianist Camiel Boomsma werd benaderd door een familielid van de Hamms (Gerhard Hamm had ook nog een componerende zoon). Boomsma kreeg een stapel partituren mee naar huis om er eens naar te kijken. Hij vertelt er het volgende over:
"Terwijl ik de stukken thuis doorspeelde, werd ik getroffen door hun delicatesse en verhalende kracht. Gerhard Hamm behoort in zekere zin tot de muzikale familie van Robert Schumann. Hij schrijft kleine poëtische reflecties op grootse romantische gebaren. In deze kleine muzikale gedichten gaat een hele wereld schuil. Soms krachtig en trots, soms kwetsbaar en beschouwend. Romantische expressie is op zichzelf al prachtig. In zijn ‘Gefunden: 6 Clavierstücke in Liedform opus 18’ komt Gerhard Hamms muzikale talent als componist prachtig tot uiting. Hamms vakmanschap is uitmuntend, maar hij verwaarloost de poëtische expressie nooit."
Johan Luijmes
Concerten
Vr 27 feb Daniel van Goens blz 16
Do 2 apr Gerhard Hamm blz 21
Wo 7 okt Joseph Wölfl blz 33