De zee
In de serie 'De zee' horen we hoogromantische muziek, op evenzovele dichterlijke zielenroerselen, die de emoties die de zee losmaakt verklanken. We horen Ming, het schelpdier van 500 jaar oud, dat het lijden van de zee bezingt. En we horen de instrumentatie van de golven en de wind. We staan aan het strand, zwemmen in de zee, lopen over het water, en duiken diep onder water in het onderzeese leven, we mijmeren aan boord en laten ons in slaap wiegen op de golven.
Om te beginnen met de zee muziek die niét klinkt: er zijn weinig Nederlandse orkestwerken die ons de ligging van Nederland aan de zee in herinnering roepen. Het bekendste symfonische werk is Cornelis Doppers 'Zuiderzeesymfonie', geschreven in 1917. Daarnaast denken we ook bij de 'Piet Hein Rhapsodie' van Peter van Anrooij uit 1901 direct aan de zee. Beide componisten beijverden zich om Nederlandse liederen in hun composities te verwerken. Voor de rest is de spoeling erg dun, bovengenoemde werken zullen alleen al vanwege de grote bezetting niet passen in en bij de salon. Vanwege de orkestratie zouden we hetzelfde kunnen zeggen over het beroemdste orkestwerk dat aan de zee gewijd is: 'La Mer' van Claude Debussy. We prijzen ons gelukkig dat Tim Meuleman een hanteerbare sextetbewerking maakte van 'La Mer'. De bovengenoemde Cornelis Dopper bezorgde overigens als tweede dirigent van
het Concertgebouworkest de Nederlandse première van 'La Mer'.
'La Mer' wordt gezien als een impressionistische compositie. Debussy werd geïnspireerd door het schilderij 'Impression, soleil levant' uit 1872 van Claude Monet. In drie delen wordt een atmosferisch beeld geschetst van de zee:
'De l’aube à midi sur la mer' (van zonsopgang tot de middag op zee), 'eux de vagues' (spel der golven) en 'Dialogue du vent et de la mer' (dialoog van de wind en de zee).
In de liedrecitals van Tim Kuypers en Irene Sorozabal raken we in vervoering door de heen en weer golvende emoties die de toppen en dalen van het menselijk gemoed bezingen.
Das Meer erglänzte weit hinaus
Im letzten Abendscheine;
Wir sassen am einsamen Fischerhaus,
Wir sassen stumm und alleine.
Der Nebel stieg, das Wasser schwoll,
Die Möwe flog hin und wieder;
Aus deinen Augen liebevoll
Fielen die Tränen nieder.
(Heinrich Heine 'Am Meer')
En 'Gruss vom Meer' van Friedrich von Schwarzenberg werd door Carl Loewe getoonzet.
Sei mir gegrüßt in deiner Pracht,
Schwarzdunkles Meer!
Seid mir gegrüßt in dunkler Nacht,
Ihr Sterne um mich her!
Das Meer schäumt hoch am Felsenriff,
Die Sterne blinken hell;
Die Fluten teilet unser Schiff
Und segelt fort gar schnell.
Und dort, wo jener Stern erglüht,
Dort ist das ferne Land,
Wo einst mir Lieb und Lust erblüht
An ihrer schönen Hand.
Und denkt sie meiner auch nicht mehr,
So denk' ich ihrer doch
Und sende über Fels und Meer
Ihr tausend Grüße noch.
In 'The Ming Passion' van ensemble VONK wordt de relatie van de mens met de zee bezongen. We horen het tweekleppig schelpdier Ming, tot 2016 het oudst levende dier op aarde, dat werd gedood tijdens wetenschappelijk onderzoek. We duiken in de almaar dieper wordende zee. We luisteren alsof we een schelp aan ons oor houden wanneer de zee zelf aan het woord komt. 'The Ming Passion' heeft de muzikale vorm, de structuur van een passie, er zijn koren, recitatieven en aria’s. De passie laat ons zich verplaatsen in de belevingswereld van een schelpdier, wat maakte deze Noordkrop gedurende de 507 jaren van zijn leven mee?
En als u vaart, zwemt, langs het strand slentert of de onderwaterwereld wilt ontdekken?
Luistert u dan mee naar Edward Elgars 'Sea Pictures'.
Where corals lie
The deeps have music soft and low
When winds awake the airy spry,
It lures me, lures me on to go
And see the land where corals lie.
The land, the land where corals lie.
(Richard Garnett 1835-1906)
Concerten
do 20 feb LA MER, blz 15
wo 26 mrt THE MING PASSION, blz 20
wo 7 mei SEA FEVER, blz 26
vrij 10 okt SEA PICTURES, blz 33